МҰНАЙ ШЛАМЫН ҚОСПА РЕТІНДЕ ПАЙДАЛАНУ АРҚЫЛЫ АСФАЛЬТБЕТОН ӨНДІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ӘЗІРЛЕУ
DOI:
https://doi.org/10.71031/qhsi.2025.v1.i2.002Ключевые слова:
мұнай шламы, асфальтбетон қоспасы, қысу күші, суға қанықтығы, суға төзімділігі, ығысуға төзімділігі.Аннотация
Мұнай шламы құрамы жағынан асфальтбетон қоспасының маңызды құрамдастарының бірі болып табылатын битумға ұқсас. Сондықтан мұнай қалдықтарын асфальтбетон өндірісінде жергілікті топырақтарды нығайту үшін органикалық байланыстырғыш ретінде де, органикалық минералды қоспаларды алу үшін байланыстырғыш ретінде де қолдануға болады. Жол құрылысында мұнай шламын пайдалану табиғи ресурстарды сақтауға, экологиялық жағдайды жақсартуға, құрылыс материалдарының құнын төмендетуге мүмкіндік береді.
Жұмыста I типті В маркалы асфальтбетон қоспасының физика-механикалық қасиеттері зерттелді. Асфальтбетонның пайдалану сипаттамаларын жақсарту үшін қоспа ретінде «Жайық Мұнай» (Орал) мұнай өндіруші кәсіпорнының мұнай шламы пайдаланылды.
Асфальтбетон қоспасына 5, 10 және 15% мөлшерде мұнай шламы қосылды. 5% мұнай шламын пайдалану кезінде асфальтбетонның қасиеттерінде айтарлықтай өзгерістер байқалмайды. 1,5% май қосу қысу шегін (көлем бойынша 0,03%) және ығысу тұрақтылығын ішкі үйкеліс коэффициенті бойынша (көлем бойынша 0,01%) төмендетеді. Мұнай шламын пайдаланудың оңтайлы мөлшері 10 % болып табылады, ол сығымдалу беріктігін көлем бойынша 0,07%, суға төзімділігін 0,02% арттырады және сумен қанығуды көлем бойынша 0,28% төмендетеді, бұл асфальтбетонның сапасына оң әсер етеді.
Асфальтбетонның мұнай шламын қосқанға дейінгі және одан кейінгі қасиеттері (сығылуға беріктігі, суға төзімділігі, суға қанығуы, ығысуға төзімділігі) зерттелді. Мұнай шламын қоспа ретінде пайдалану туралы қорытынды жасалды. Мұнай шламын пайдаланып асфальтбетон қоспасын өндіру технологиясы әзірленді, бұл оның құнын төмендетуге мүмкіндік береді.
Скачивания
Библиографические ссылки
1. Боковикова Т.Н., Шпербер Д.Р. Использование нефтешламов при строительстве дорог // Экология и промышленность России. – 2010. – №4. – С. 34-35.
2. Критерии отнесения опасных отходов к классам опасности для окружающей природной среды: методическое пособие по применению / З.А. Васильченко, В.И. Ковалева, А.В. Ляшенко.– М., 2003. – 25 с.
3. Турсумуратова М.Т., Бекбулатов Ш.Х. Использование шламов в дорожном строительстве // ҚРҰИА хабаршысы, Вестник НИА РК. – 2010. – № 1. – С. 108-115.
4. Булатов А.И. Справочник инженера – эколога нефтедобывающей промышленности по методам анализа загрязнителей окружающей среды / А.И. Булатов, П.П. Макаренко, В.Ю. Шеметов. – М.: ООО «Недра – Бизнесцентр», 1999. – Ч. 2: Почва. – 634 с.
5. Francy D.S., Thomas J.M., Raymond R.L., Ward C.H. Emulsification of hydrocarbon by subsurfase bacteria // Journal Ind. Microbiol. – 1991. Vol.8, № 4. – p. 237-246.
6. Папозишвили К.П., Чубинидзе Н.Д. Восстановление продуктивности почвы, нарушенной нефтяным загрязнением /К.П. Папозишвили, Н.Д. Чубинидзе // Технологические аспекты защиты окружающей среды и охрана недр: Тез. докл. науч.-техн. семинара. – Батуми, 1989, 21-22 сент. – Тбилиси, 1989. – С. 16-17.
7. Ручкинова О.И. Анализ и дальнейшее направление работ в области утилизации нефтеотходов Пермского региона / О.И. Ручкинова // Сборник научных трудов «Вопросы охраны окружающей среды». Вена-Пермь, 2001. – С. 101-104.
8. Васильев, Д.Е. Быков, А.А. Пименов Анализ особенностей и практические результаты экологического мониторинга загрязнения почвы нефтесодержащими отходами // Известия Самарского научного центра Российской академии наук.- 2014. - T. 16, №1(6). – P. 1705-1708.
9. Ерофеев В.Т., Богатов А.Д., Федорцов А.П., Пронькин С.П. Исследование механизмов повреждения битумных композитов в условиях воздействия биологических агрессивных сред // Фундаментальные исследования. – 2015. – № 2-13. – С. 2787-2800.
10. А. с. 2000121326 Российская Федерация, МКИ С04В 38/08. Газобетон повышенной прочности / Коренькова С.Ф., Макридов Г.В.; опубл. 08.08.2000.
11. Алексеев А.А., Ивановская И.Б. Проблемы обращения с отходами, загрязненными нефтепродуктами и пути их решения / А.А. Алексеев, И.Б. Ивановская // Нефтепромысловое дело. – 2007. – № 12. – С. 128-129.
12. Пат. 2184808 Российская Федерация, МКИ Е01С 3/04, 7/36, Е 02D 3/12. Шламобетон / Ягудин Н.Г., Коренькова С.Ф., Шеина Т.В.; заявитель и патентообладатель. – Самарская госуд. архит.-строит. акад.; опубл. 10.07.2002
13. Шрам В.Г., Петров О.Н., Сокольников А.Н., Иванов П.Э., Агровиченко Д.В. Технология переработки нефтешлама // Известия вузов. Прикладная химия и биотехнология. 2018. №3. – С. 121-125.
14. Шпербер Е.Р., Боровикова Т.Н., Шпербер Д.Р. Методы переработки и нефтеотходов // Химия и технология топлив и масел. – 2011. №3 (565). - С.51-56.
15. Пат. 87107 Российская Федерация, Способ обезвреживания бурового шлама с получением из него строительного материала / Горин В.М., Кабанова М.К., Казмалы И.К., Карташов А.А., Токарева С.А., Уксюзов В.Л.; заявитель и патентообладатель Закрытое акционерное общество "НИИКерамзит"-№ 2009122101/03; заявл. 10.06.2009; опубл. 20.05.2010, Бюл. №14. – 6 с.
16. Дикинис А.В., Илларионов А.В., Шилов Д.В. Аспекты выбора технологий обезвреживания и утилизации опасных отходов / А.В. Дикинис, А.В. Илларионов, Д.В. Шилов // Экология и промышленность России. – 2010. – № 11. – С. 52-55.
17. Колобова, Е.А. Утилизация нефтешламов для получения аппретированного наполнителя в композиционные материалы / Е.А. Колобова // XXI век: итоги прошлого и проблемы настоящего плюс. Пенза: ПензГТУ, 2014, 324с.
18. Монтаев, С.А., Бисенов, К.А., Монтаева, А.С., Тауышев, О.У., Жарылгапов С.М. Нефтешлам как энерговыделяемый и модифицирующий компонент в технологии строительной керамики / С.А. Монтаев, К.А. Бисенов, А.С. Монтаева, О.У. Тауышев, С.М. Жарылгапов // Казахстан.: Новости науки Казахстана. - 2015. - № 3. - С. 204-218.
